radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Peiling: Vooral pessimisme ondanks positieve begroting

Terwijl het kabinet Rutte II dit jaar met een positieve begroting komt, is de sfeer in het land pessimistisch. Zeven op de tien (70%) zien de toekomst van Nederland somber in, blijkt uit een peiling van EenVandaag onder 20.000 mensen.

Veelgenoemd worden de harde bezuinigingen op terreinen als zorg. Maar juist ook de verdeeldheid in de samenleving, de Nederlandse identiteit die onder druk staat door de komst van vluchtelingen en de islamisering baren zorgen. De missie ‘bruggen slaan’ van het kabinet lijkt hiermee mislukt. 

Veel mensen verwijten het kabinet dat het geen duidelijk antwoord of visie heeft op de toenemende spanningen in de samenleving: ‘Als er niet snel iets verandert bestaat het Nederland waar we trots op zijn over een aantal jaren niet meer en worden Nederlanders vreemdeling in eigen land.’ 

Vertrouwen in kabinet nog geen kwart

Het vertrouwen in de ministersploeg van Rutte II is hetzelfde als een jaar geleden: 23 procent. Vergeleken met landen als Engeland (41%) en Duitsland (44%) is dat niet hoog. Met name op de terreinen gezondheidszorg, vluchtelingen en pensioenen heeft het kabinet het volgens de deelnemers aan het onderzoek laten afweten. Op de vraag wat de ploeg van Rutte goed heeft aangepakt, eindigt ‘weet niet’ ruim bovenaan. Mensen zien weinig verbetering op de arbeidsmarkt en woningmarkt ten opzichte van vorig jaar. Terwijl ze zien dat de economie aantrekt, voelen ze dat neit in hun eigen portemonnee: volgens 7% is het eigen huishouden er financieel op vooruit gegaan, maar volgens een kwart (24%) is het juist minder geworden.

Rutte op plek 6, vertrouwen in Van der Steur op dieptepunt

Van de ministers krijgen Dijsselbloem (49% vertrouwen) en Hennis (43% vertrouwen) de hoogste waardering. Premier Rutte eindigt van alle ministers op een zesde plaats. Zijn imago heeft dit jaar een flinke deuk opgelopen. Veelgenoemde termen zijn ‘leugenaar’ en ‘onbetrouwbaar’. Minister Van der Steur is dit jaar de grootste daler en zakt met maar liefst met 17 procent ten opzichte van vorig jaar; nog nooit peilde EenVandaag zo weinig vertrouwen in een minister (8%). Volgens respondenten informeert hij de Kamer onvolledig en heeft hij zijn ministerie niet onder controle. 

Verkiezingsthema’s

EenVandaag heeft alle deelnemers ook gevraagd wat in deze verkiezingscampagne het belangrijkste thema zou moeten worden. Bovenaan staat gezondheidszorg: mensen vinden dat hier de afgelopen jaren teveel op bezuinigd is en hekelen de marktwerking in de zorg. Naast terrorisme en verdeeldheid in de samenleving noemen veel respondenten ook werkgelegenheid en onderwijs. Juist deze terreinen zijn in de ogen van de deelnemers hard getroffen, maar worden gezien als randvoorwaarden voor een goed functionerende samenleving.

Vanavond in EenVandaag presenteert Gijs Rademaker de uitslagen van dit onderzoek in EenVandaag (18:15 uur, NPO 1). Morgen schuift Mariëlle Koekenbier tussen 12:00 en 18:30 uur live aan bij Radio 1 vanuit Den Haag om de uitslagen toe te lichten. Premier Rutte zal morgenavond vanuit het torentje reageren op de uitkomsten van dit onderzoek, in gesprek met presentator Pieter-Jan Hagens.

Een uitgebreide rapportage van het onderzoek kunt u hier vinden

Over dit onderzoek

De resultaten in deze rapportage komen uit twee onderzoeken. Aan het eerste onderzoek, gehouden van 8 tot en met 14 september, deden 21.650 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee. Dit onderzoek ging over het vertrouwen in het kabinet, de ministers en de Nederlandse samenleving.

Het tweede onderzoek vond plaats van 14 tot en met 19 september 2016, hieraan deden 20.372 leden mee. Dit onderzoek ging over vertrouwen in partijleiders en verkiezingsthema’s. Beide onderzoeken zijn na weging representatief voor zes variabelen.

Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 50.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online onderzoek. De uitslag van de peilingen onder het EenVandaag Opiniepanel zijn na weging representatief voor zes variabelen, namelijk leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2012.

Panelleden krijgen ongeveer één keer per week een uitnodiging om aan een peiling mee te doen. Op de meeste onderzoeken respondeert 50 tot 60 procent van de panelleden.

De software van de onderzoeken is van Vision Critical.

Download

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Aantal 'combinatiestraffen' met tbs en cel meer dan verdubbeld: klinieken roepen op er 'zeer terughoudend' mee te zijn

Aantal 'combinatiestraffen' met tbs en cel meer dan verdubbeld: klinieken roepen op er 'zeer terughoudend' mee te zijn
Jasper Schetters is directeur van tbs-kliniek De Kijvelanden
Bron: ANP/EenVandaag

Rechters leggen in strafzaken steeds vaker een tbs-maatregel op in combinatie met een gevangenisstraf. Dit soort 'combinatiestraffen' zijn in 10 jaar tijd zelfs meer dan verdubbeld: van 120 vonnissen in 2012 naar 260 in 2023.

Dat blijkt uit nieuwe cijfers van de Raad voor Rechtspraak, die in handen zijn van EenVandaag. In de zaak tegen Donny M., die de 9-jarige Gino ombracht, eiste het Openbaar Ministerie (OM) 28 jaar cel en tbs. De rechter doet morgen uitspraak in de zaak.

'Geen goede ontwikkeling'

Mocht de rechter de eis van het OM volgen, dan zal Donny M. niet de eerste zijn die eerst meer dan 20 jaar de cel in moet voordat hij aan zijn tbs-behandeling kan starten. Ook in de zaak van Michael P., de moordenaar van Anne Faber, werd 28 jaar en tbs opgelegd. Thijs H., die drie willekeurige wandelaars ombracht, kreeg 22 jaar en tbs.

Directeur Jasper Schetters van tbs-kliniek De Kijvelanden spreekt namens alle tbs-instellingen in ons land. Hij noemt die jarenlange celstraffen voor de behandeling 'geen goede ontwikkeling'. "Wees zeer terughoudend met combinatievonnissen met langdurige detentie, voorafgaand aan de tbs", roept hij op. "Tbs hoort niet ingezet te worden als vergelding, daar hebben we detentie voor."

Bekijk ook

'Trekken van levenslang'

Ook gepensioneerd rechter Yvo van Kuijck is zeer kritisch: "Tbs in combinatie met een zeer lange gevangenisstraf krijgt op deze manier trekken van levenslang. Het is buitenproportioneel. Op deze manier wordt de veiligheid van de samenleving niet bevorderd."

Als rechter bij het Arnhemse gerechtshof beoordeelde Van Kuijck honderden tbs-zaken. "Het gaat in feite om zieke mensen. Die in ieder geval verminderd, zo niet sterk verminderd toerekeningsvatbaar zijn", vertelt hij. "Ik heb alle begrip voor nabestaanden en de roep om vergelding. Maar als je een zieke moordenaar bent, dan moet je behandeld worden."

info

Meer tbs en combinatiestraffen

Het aantal zaken waarin tbs werd opgelegd is in de afgelopen 10 jaar fors gestegen: van 150 zaken in 2012 naar 370 vorig jaar. Ook het aantal combinatiestraffen - dus een celstraf en tbs - nam toe: van 120 in 2012 naar 260 vorig jaar.

Afgelopen jaar ging het in 42 procent in de gevallen waarbij tbs met cel werd gecombineerd om straffen tot een jaar. In 39 procent was de gevangenisstraf tussen de 1 en 4 jaar en in bijna 1 op de 5 zaken (19 procent) kreeg de dader een celstraf van 5 jaar of meer opgelegd.

Niet bedoeld als vergelding

De combinatievonnissen met lange celstraffen zijn met name de laatste jaren opgelegd. "Veel van deze mensen zien we nog niet in de klinieken", zegt Schetters. Maar hij ziet wel het probleem voor de toekomst: "Wat we doen in een tbs-behandeling is het delict waarvoor iemand is veroordeeld helemaal uitspitten en ook naar de periode daarvoor te kijken", legt hij uit. "Het is wel heel lastig om 28 jaar terug in de tijd te moeten kijken."

De tbs-directeur benadrukt dat hij de de roep om vergelding bij ernstige misdrijven wel begrijpt. "En ik begrijp ook dat nabestaanden of slachtoffers van ernstige misdrijven eigenlijk het liefst de dader zo lang mogelijk in detentie willen hebben." Maar tbs is volgens hem daar niet voor bedoeld: "Tbs is een behandelmaatregel gericht op resocialiseren, bij een gevangenisstraf gaat het om vergelding."

Bekijk ook

Perspectief op vrijlating

Dat dit soort straffen vaker opgelegd worden, komt onder andere door de toegenomen roep om vergelding door de rol van nabestaanden en slachtoffers in het strafrecht, zegt hoogleraar sanctierecht aan de Universiteit Leiden Pauline Schuyt. Daarnaast is er de uitspraak van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens.

Die oordeelde dat ook een veroordeelde met levenslang perspectief op vrijlating moet hebben. Hierdoor heeft diegene na 25 jaar weer recht op herziening van zijn of haar straf. "Een levenslange gevangenisstraf is niet meer altijd afdoende", legt ze uit. "Dan zie je ook vaak dat tbs wordt gebruikt als manier om te voorkomen dat iemand die levenslang heeft toch nog weer de straat op gaat."

'Ongelukkige combinatie'

In Nederland mag pas 2 jaar voor de vrijlating gestart worden aan een tbs-behandeling die volgt na de gevangenisstraf. "Je doet het nooit goed als iemand een straf van 28 jaar heeft plus tbs", zegt Schuyt. Want omgekeerd, dus eerst behandelen en dan celstraf uitzitten, zal volgens haar ook niet werken. Ze noemt de uitvoering van dit soort straffen dan ook een 'ongelukkige combinatie'.

Volgens directeur Schetters beginnen tbs-klinieken op deze manier 'met achterstand aan de behandeling'. De gevangenis is geen behandelomgeving, zegt hij. "Stoornissen zijn niet stabiel in de tijd. Dus sommige stoornissen zullen misschien verminderen, maar de kans is denk ik heel groot dat sommige stoornissen hardnekkiger zullen worden."

Aantal 'combinatiestraffen' met tbs en cel meer dan verdubbeld: klinieken roepen op er 'zeer terughoudend' mee te zijn
Aantal 'combinatiestraffen' met tbs en cel meer dan verdubbeld: klinieken roepen op er 'zeer terughoudend' mee te zijn

Behandelen in gevangenis?

Toenmalig minister Franc Weerwind stelde eerder dat veroordeelden ook in de gevangenis behandeld kunnen worden. "Je hebt tegenwoordig in gevangenissen wel psychiatrische centra en dan kunnen mensen wel behandeld worden", weet Schetters. Iemand kan daar gestabiliseerd worden met medicatie. "Maar dat is wat anders dan recidive-preventie waar tbs op geënt is. Dat is niet wat ze in de gevangenis doen."

Tbs is niet bedoeld om iemand langdurig uit de samenleving te houden, gaat hij verder. "Je moet iemand weer veilig in de samenleving krijgen." Tegen John S., die twee mensen doodschoot op een zorgboerderij in Alblasserdam en een Vlissingse schoenmaker ombracht, eiste het OM 28 jaar en tbs. De rechtbank legde hem levenslang op omdat ze vonden dat iemand na zo'n lange celstraf niet meer goed te behandelen is.

'Helpt de maatschappij niet'

"Als je iemand levenslang opgeborgen wil houden, moet je hem levenslang geven", vindt Schetters. "Als het idee is dat iemand niet meer buiten mag komen, dan is dat ook de route om te bewandelen."

Hoogleraar Schuyt stelt dat de vonnissen een oplossing zijn voor de wens om een ernstige daad te vergelden. "Maar met een combinatievonnis los je niet het probleem op van de mensen die het opgelegd krijgen, namelijk de stoornis waardoor mensen hele ernstige dingen gaan doen. Uiteindelijk help je de maatschappij hier zeker niet mee."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Universiteiten willen mogelijk taal- en cultuurstudies opheffen om te bezuinigingen, 'maar verlies van deze kennis kan Nederland zich niet veroorloven'

Universiteiten willen mogelijk taal- en cultuurstudies opheffen om te bezuinigingen, 'maar verlies van deze kennis kan Nederland zich niet veroorloven'
Het kabinet wil 1 miljard euro bezuinigen op hoger onderwijs en wetenschap.
Bron: ANP

Vandaag was het uitgestelde onderwijsprotest op het Malieveld. De langstudeerboete en miljoenenbezuiniging van het kabinet zorgen voor kopzorgen bij de universiteiten. Studenten en docenten zijn bang dat gevolgen in de maatschappij voelbaar zullen zijn.

Doordat universiteiten hebben aangegeven dat bepaalde opleidingen niet meer rendabel zijn, verdwijnen vooral veel taal- en cultuurstudies. De Universiteit Utrecht dreigt een streep te zetten door de opleiding Keltische Taal en Cultuur. En in Leiden heeft de universiteit plannen om de bachelors African Studies en Latin American Studies op te heffen. Ook worden bestaande taalstudies samengevoegd. Beide instellingen bevinden zich in financiële problemen.

Minder middelen

De faculteit Geesteswetenschappen van de Universiteit Leiden verkeert al een aantal jaren in zwaar weer. "Die problemen beginnen met dat er minder studenten zijn geweest, er komen minder studenten studeren en er zijn hogere kosten die we moeten maken", zegt decaan van het faculteitsbestuur Geesteswetenschappen in Leiden Mark Rutgers.

Naast deze plannen van de Universiteit Leiden om een aantal studies te schrappen, komen daar ook nog de bezuinigingen van het kabinet bij. Enerzijds zou het volgens Rutgers logisch zijn om sommige opleidingen of vakken op te heffen. "Er zijn heel veel vakken die niet rendabel zijn", legt de decaan uit.

De toekomst van Nederland

Maar anderzijds zegt hij ook: "Het gaat om de toekomst van Nederland." Het verlies van die vakken zou een verlies van kennis zijn die Nederland zich lang niet altijd kan veroorloven, vindt de decaan.

De taal- en cultuurstudies gaan namelijk over veel meer dan alleen het vertalen van teksten of gesprekken. De decaan zegt hierover: "We hebben die kennis nodig om op deze wereld met elkaar te kunnen praten en elkaar te begrijpen, niet alleen de taal maar ook de gewoontes en ideeën die mensen hebben over wat goed leven is."

Bekijk ook

In de context plaatsen

Leo Kwarten is arabist en heeft Arabisch gestudeerd aan de Universiteit Leiden. Zijn kennis wordt bijvoorbeeld ingezet bij de politie. "Ik ben betrokken geweest bij een aantal zeer complexe terrorismezaken, waarbij mensen uiteindelijk werden veroordeeld vanwege betrokkenheid bij de gewapende strijd bij Al Qaeda en Islamitische Staat."

Doordat Kwarten niet alleen de taal begreep waar de zaak over ging, maar ook bepaalde motieven in een bredere culturele context wist te plaatsen, konden zaken zoals deze succesvol worden afgerond.

Studiegenoten

Tijdens de studietijd van Kwarten zat hij in een klas met zeven andere studenten. Zoals decaan Mark Rutgers ook al aangaf is er wat dat betreft niet veel veranderd. Het aantal studenten dat zich voor dit soort studies aanmelden, blijven relatief laag. Toch heb je deze individuen nodig, zegt de arabist. "Je wil mensen hebben die dingen doen die niet in de mainstream liggen, je hebt een vreemde eend in de bijt nodig."

Uit de lichting van Kwarten bevinden oud-studenten en hoogleraren zich tussen diplomaten, multinationals, defensie, inlichtingendiensten, handelsrelaties, ambassadeurs en IT-bedrijven.

Bekijk ook

Dode collectie

"Je gooit iets weg waar je ook mee in de problemen kunt komen", stelt ook hoogleraar culturele geschiedenis van Iran en Centraal Azië Gabrielle van den Berg. Zij is een van de weinige universitaire docenten die Perzische geschriften kan lezen. Op het moment dat je geen specialisten meer opleidt, is er dus ook niemand meer om collecties vol bijzondere manuscripten en handschriften te begrijpen.

Een collectie zoals die bij de Universiteit Leiden is bij wijze van spreke stille diplomatie te noemen, zegt de hoogleraar. "Het vormt een soort link tussen ons en mensen elders in de wereld."

De miljoenenbezuiniging van het kabinet zorgt voor kopzorgen bij de universiteiten.
De miljoenenbezuiniging van het kabinet zorgt voor kopzorgen bij de universiteiten.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant