Dit jaar haalde nog iedere maand een middelbare school de publiciteit vanwege circulerende naaktfoto’s en filmpjes van leerlingen. Sexting heet het. Een kwart van de jongeren heeft dit soort pikante beelden van zichzelf. Een op vijf deelt het ook met anderen. 

Dit blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim veertienhonderd jongeren tussen de 12 en 24 jaar. Twee jaar geleden deelde een op de zeven jongeren (15 procent) naaktafbeeldingen van zichzelf. Sexting lijkt steeds normaler te worden voor jongeren. 

Spijt

De overgrote meerderheid (74 procent) heeft er geen spijt van: ze vinden het spannend en ze vertrouwen de ontvanger erop dat het prive blijft. Als de foto’s uitlekken, zijn de gevolgen soms niet te overzien. Begin dit jaar maakte een veertienjarige jongen uit Enschede een einde aan zijn leven nadat zijn naaktfoto op Instagram belandde. In Zeeland werden drie meisjes opgepakt nadat zij (gemanipuleerde) beelden op Instagram plaatsten van leeftijdsgenoten. De politie onderzoekt de zaak. Ook op een school in Apeldoorn is de politie ingeschakeld vanwege ‘sexting’.

18 procent van de jongeren die seksueel getinte foto's naar anderen sturen, heeft er spijt van. Met name meisjes geven dit aan. Ze maakten de foto’s soms onder invloed van alcohol. Achteraf vinden ze het naïef van zichzelf dat ze niet beter hebben nagedacht over de gevolgen van verdere verspreiding. Het vriendje van toen bleek een boze ex te worden. 

Jonge meisjes

Het zijn jonge meisjes van wie de foto’s in verkeerde handen kwamen, soms nog maar twaalf of dertien jaar oud. Ze durven geen nee te zeggen op een verzoek om naaktfoto’s en blijven jarenlang worstelen met de gevolgen. Hieronder komen enkele slachtoffers aan het woord:

"Ik heb er veel problemen mee gehad. De foto's werden als chantage middel gebruikt. Degene die ze ontvangen had dreigde ermee. Ik moest en zou nog meer sturen of hij zou het via social media delen. Hij had al hele lijsten van mijn vrienden en familie bij elkaar verzameld. Ik kon toen niet anders dan nog meer sturen." 

"Het waren foto's van mij, toen ik net 13 was, genomen door mijn toenmalige vriendje van 16. Hij heeft ze doorgestuurd naar 2500 man. Het heeft een heel negatief effect gehad op mijn zelfbeeld en eigenwaarde.”

"Ik ben er heel onzeker van geworden en mijn vertrouwen in jongens/ mannen is grotendeels weg. De schaamte die het met zich meebrengt, kan in de puberteit een grotere impact hebben dan dat je zou verwachten."

Foto voor altijd op internet

Ook Anne maakte het mee dat haar naaktfoto werd doorgestuurd. Op haar vijftiende verstuurt ze een naaktfoto naar een jongen die ze leuk vindt. Het blijkt minder serieus dan ze aanvankelijk dacht en ze verbreekt de relatie. De jongen verstuurde foto na de breuk naar de hele school. “Uit stoerheid”, denkt ze nu. 

De gevolgen zijn groot. Ze wordt uitgescholden en durft haar medescholieren uit schaamte niet meer onder ogen te komen. Leraren weten zich geen raad met de situatie. De stress gaat zo ver dat ze een conversiestoornis oploopt waardoor ze uitvalverschijnselen krijgt. Ze belandt driekwart jaar in een rolstoel. Inmiddels wordt ze behandeld in een speciale kliniek en gaat het een stuk beter.

Haar advies voor anderen die dit overkomt: schakel hulp in en praat met mensen. Voor de meiden (en jongens) die erover denken pikante plaatjes te sturen? Denk er nog even heel goed over naar. Eenmaal op internet, kom je er nooit meer van af. 

Meer voorlichting

Jongeren zijn ervan overtuigd dat voorlichting nodig is en zou helpen om problemen te voorkomen (64 procent). Tweederde zegt nog nooit voorlichting te hebben gehad over sexting op school (67 procent). De voorlichting zou al bij de meest kwetsbare groep, jonge pubers, moeten beginnen.

Vanavond in EenVandaag meer nieuws uit ons Opiniepanel over het sexting-onderzoek onder jongeren. Wat betekent het als je foto uitlekt? We spreken met slachtoffer Anne en met haar behandelaar van Yes We Can Clinics, een kliniek waar slachtoffers terechtkunnen. Anne is niet haar echte naam, ze doet haar verhaal anoniem omdat ze niet herkend wil worden.

En: hoe licht je jongeren voor over de risico’s van sexting? Wat doe je als een plaatje uitlekt? We praten met Klaas Hiemstra van School en Veiligheid en kijken mee op een voorlichtingsavond van toneelgroep Playback dat interactieve avonden organiseert voor ouders met pubers op de middelbare school. 

Meerdere natuurbranden en een sproeiverbod in Brabant: het is erg droog. En dat terwijl het pas begin april is. Wapenen we ons wel goed genoeg tegen droogte? "Er is in de winter vrij veel regen gevallen, maar dat water is voor een groot deel afgevoerd."

De kogel is door de kerk: de publieke omroep wordt grondig hervormd. Van de dertien omroepen blijft een handvol 'omroephuizen' over en de NTR verdwijnt, waardoor nog onduidelijk is wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal gaat maken.

Minister Eppo Bruins, die verantwoordelijk voor is mediabeleid, heeft zijn plannen vandaag in een brief naar de Tweede Kamer gestuurd. Volgens hem moet de publieke omroep beter inspelen op veranderingen in de samenleving en de opkomst van de grote techbedrijven, die de digitale media domineren. Ook wil Bruins 157 miljoen euro bezuinigen.

'Iedereen een plek geven'

"Wat we nodig hebben is een publieke omroep die beter samenwerkt, waar men met elkaar ervoor zorgt dat er meer geluid vanuit de samenleving terechtkomt in de omroepen en de programma's", zegt Bruins over het doel van zijn plannen. "Wat ik hoop is dat we over een paar jaar nog die mooie programma's zien die we nu ook zien, maar dat we merken dat iedereen een plek krijgt in het bestel."

In het huidige omroepbestel gaat dat nu niet goed, vindt de minister. Om een nieuw geluid te laten horen moet je eerst een compleet nieuwe omroep oprichten, met het daarbij minimaal 50.000 leden en een volledig nieuwe organisatie. Tussen een idee en het eerste programma zit volgens hem te veel tijd.

Vier of vijf 'omroephuizen'

Om dit te veranderen, en om kosten te besparen, moeten de huidige dertien omroepen van Bruins - als alles meezit - in 2029 opgaan in vier of vijf 'omroephuizen'. Daarmee is het bijna onvermijdelijk dat bekende omroepnamen zullen verdwijnen. In de toekomst hoeven omroepen bovendien geen leden meer te hebben en kunnen er geen nieuwe omroepen meer toetreden tot het bestel.

Maar om ervoor te zorgen dat alle geluiden die te horen zijn in de maatschappij ook daadwerkelijk een plek krijgen op televisie, radio en internet, wil de minister de omroephuizen verplichten om 'mee te bewegen met veranderende geluiden in de samenleving'. Hoe dat er in de praktijk uit moet gaan zien en wie daar toezicht op houdt, moet nog worden uitgewerkt, erkent hij.

Wat merkt de kijker?

Wel is het 'onvermijdelijk' dat de kijker of luisteraar iets gaan merken van de plannen, erkent de minister. Dat komt door de jaarlijkse bezuiniging van bijna 160 miljoen euro, maar ook door het verdwijnen van een omroep als de NTR. Die maakt educatieve programma's en (educatieve) jeugdprogramma's. Denk aan Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal, maar ook programma's als Andere Tijden.

De hervormingen van de publieke omroepen leveren volgens Bruins daarnaast niet genoeg geld op om te voorkomen dat in de toekomst ook programma's van andere omroepen op radio en televisie geschrapt zullen moeten worden.

'Meer herhalingen'

"Dit zal leiden tot meer herhalingen en minder productie", verwacht mediahistoricus en omroepdeskundige Huub Wijfjes van de Rijksuniversiteit Groningen. Ook is het volgens hem de vraag wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal - 'die breedgedragen zijn' - zal overnemen.

"De minister wil dat de educatieve taken naar andere omroepen gaan", legt hij uit. "Maar wie neemt dat soort programma's over? Of de geschiedenisprogramma's? Dat is onduidelijk."

Terug naar oude systeem

De mediahistoricus zegt dat Nederland met het nieuwe omroepbestel terugkeert naar het systeem dat voor 1968 bestond: omroepen die voor eeuwig in het bestel zitten omdat nieuwe omroepen niet kunnen en mogen toetreden.

En met het opheffen van de NTR, een zogenoemde 'taakomroep' die culturele en educatieve programma's moet uitzenden, keren we volgens Wijfjes terug naar de situatie van voor 1992. "Mijn grootste zorg is: hoe wordt de kwaliteit overeind gehouden met minder geld?"

'Eindelijk alles op de schop'

VVD-Kamerlid Claire Martens is juist tevreden dat het omroepbestel nu eindelijk op de schop gaat. Haar partij pleit al jaren voor een grondige stelselherziening omdat de publieke omroep niet meer bij de tijd zou zijn.

In het plan van minister Bruins zegt Martens grotendeels haar eigen plannen terug te zien. "Focus op waar wat ons betreft eigenlijk de publieke omroep voor is. Dus meer op journalistiek, en op het maken van culturele programma's."

Minder geld, minder kwaliteit?

Het Kamerlid zegt dat het 'een feit' is dat de publieke omroep het moet gaan doen met minder geld. "Maar dat betekent niet dat de mensen thuis daar last van gaan hebben", vertelt ze. "Wij willen al die managementlagen, al die bestuurslagen gaan afzwakken. Dus minder geld naar de publieke omroep betekent niet minder geld naar de journalistiek."

Maar volgens omroepdeskundige Wijfjes is dat nog maar de vraag: "De hervorming hinkt op twee gedachten: enerzijds bezuinigen, maar anderzijds investeren in de publieke omroep en journalistiek. Dat is moeilijk met elkaar te verenigingen."